Kasia Gurbacka
Dietetyk
Promotor Zdrowego Odżywiania
Autorka skutecznego planu na odchudzanie Diety Venus
Selen to minerał, który jest niezbędny dla organizmu człowieka, ale często zapominamy o tym, by przyjmować go w odpowiedniej ilości. Jego najlepszym źródłem są takie produkty, jak:
-
nasiona słonecznika
-
orzechy brazylijskie
-
owoce morza
Ocenia się, że na świecie na niedobór selenu cierpi od 500 milionów do jednego miliarda osób. Wynika to ze słabej dostępności selenu w naszej diecie. Rekomendowane dzienne spożycie selenu to 55 mcg, natomiast w przypadku niedoboru, przez pewien czas podaje się dawkę od 100 do 200 mcg dziennie. Selen łatwo ulega rozkładowi pod wpływem temperatury.
Zobacz też: Plan jedzenia, na którym możesz schudnąć, nawet 7 kg w 14 dni (zobacz to)
Selen jest bardzo ciekawy pod względem chemicznym. Przypomina nieco siarkę i tak, jak ona, tworzy odmiany alotropowe. Jego nazwa w języku greckim oznacza księżyc, co jest związane z tym, że występuje on z pierwiastkiem Tellur (czyli Ziemia).
Jakie działanie na selen?
Po pierwsze, selen jest bardzo silnym antyoksydantem, szczególnie, w połączeniu z witaminą E. Przyjmując go, zmniejszamy ryzyko nowotworów, chorób serca, chorób wirusowych oraz dolegliwości związanych ze stresem oksydacyjnym.
Niedobór selenu zwiększa ryzyko cukrzycy i nasila efekty uboczne, które powstają w związku z niewyrównaną glikemią. Selen jest także czynnikiem, który zmniejsza ilość metali ciężkich w organizmie oraz wspiera układ immunologiczny.
Selen a ryzyko występowania nowotworów
Niski poziom selenu jest związany ze zwiększonym ryzykiem śmieci komórek w wyniku nieprawidłowych podziałów. U osób, które mają podwyższony poziom selenu, znacznie mniej pojawia się ryzyko takich nowotworów, jak:
-
Rak piersi
-
Rak przełyku
-
Rak żołądka
-
Rak prostaty
-
Rak pęcherza moczowego
Wystarczająca okazuje się dawka już 200 mcg selenu dziennie. Co ciekawe, zwiększenie poziomu selenu w organizmie wpływa zmniejszenie ryzyka nowotworów w większym stopniu niż rzucenie palenia.
Selen wykazuje szereg działań przeciwnowotworowych, takich, jak:
-
antyoksydacyjna ochrona układu odpornościowego
-
zmniejszenie ryzyka apoptozy
-
wspieranie regeneracji DNA
-
zahamowanie wzrostu naczyń krwionośnych, które doprowadzają krew do nowotworu
-
spowolnienie rozwoju komórek nowotworowych
Wspieranie układu odpornościowego
Na tym nie kończą się pozytywne właściwości selenu. Ten minerał wpływa korzystnie na układ immunologiczny, co pozwala zlikwidować nowotwory, zanim jeszcze się rozwiną.
Najskuteczniejsze działanie ma selen połączony wraz z beta-glukanem. Takie połączenie pozwala spowolnić rozwój chorób autoimmunologicznych, oraz wzmocnić organizm i ilość białych krwinek. Istnieją badania wskazujące na to, że niedobór selenu, jest związany z większym ryzykiem zachorowania na AIDS.
Leczenie infekcji wirusowych i bakteryjnych
Selen pozwala zmniejszyć ryzyko chorób wirusowych i bakteryjnych. Zakażenia bardzo często pojawiają się u osób, które mają niedobory makro i makro składników. Przy niedoborze selenu, znacznie wzrasta ryzyko wystąpienia mutacji wirusów Polio, Echo i grypy.
Niedobór selenu wiąże się także z większym ryzykiem występowania gruźlicy. Działanie tego pierwiastka wspomagają białka nazywane selenoproteinami. Wpływają one na zmniejszenie stanu zapalnego i poprawienie odporności.
Selen dla tarczycy i innych narządów
Organem, który potrzebuje największej ilości selenu, jest tarczyca. Uzupełnienie jego niedoboru w czasie ciąży, wpływa na ograniczenie ryzyka występowania zapalenia tarczycy. Niski poziom tego pierwiastka w ciele matki podczas ciąży przekłada się też na większe ryzyko występowania astmy u dziecka. Może przyczyniać się także do większego ryzyka poronienia.
Oczywiście, przyjmowanie jakichkolwiek suplementów w trakcie diety, powinno być skonsultowane z lekarzem.
Dużo mówi się o używaniu selenu w przypadku choroby Hashimoto, jednak nie udało się jeszcze uzyskać przekonujących dowodów na ten temat. Pozytywne efekty daje natomiast stosowanie selenu w chorobie Gravesa-Basedowa, ponieważ zmniejsza on nieprzyjemny wytrzeszcz.
Ten pierwiastek ma wpływ także na męską płodność i jest niezbędny, by plemniki zachowały odpowiednią mobilność. Charakterystyczne jest to, że gromadzi się on w męskich narządach płciowych.
Kolejnym z objawów niedoboru selenu, są wahania nastroju, występujące u obydwu płci.
Co jeść, by uzupełnić niedobór selenu?
Selen, podobnie, jak inne minerały, najlepiej jest uzupełniać za pomocą odpowiedniej diety. Badacze nie są w stu procentach pewni, czy przyjmowanie selenu w formie suplementów jest skuteczne.
Z tego powodu, warto skupić się na jedzeniu niskoprzetworzonych produktów spożywczych, bogatych w selen. Warto zwrócić uwagę na to, że selen występuje często w warzywach zawierających siarkę. Ze względu na podobną budowę, ten minerał często „wskakuje” w jej miejsce, pełniąc tę samą funkcję.
Zawartość selenu zależy w dużej mierze od pory zbierania roślin oraz od tego, w jakim miejscu rosły.
Najlepsze źródła tego pierwiastka to między innymi:
-
Grzyby – potrafią one skumulować kilkaset razy więcej selenu niż rośliny
-
Traganek (astragalus),
-
Kapusta i sałata
-
Nasiona lnu
-
Nasiona gorczycy
-
Kłącze lnu
-
Korzeń cykorii
W produktach spożywczych znajdziemy go między innymi w:
-
mięsie
-
rybach
-
podrobach
-
pomidorach
-
jajkach
-
pełnych ziarnach zbóż
-
małżach i ostrygach
-
czosnku
Bardzo dobrym źródłem selenu jest wątróbka.
Kto powinien stosować suplementację selenem?
Osoby, które normalnie się odżywiają, raczej nie są narażone na niedobór selenu. Warto suplementować go wtedy, gdy mamy ogólne problemy z wchłanianiem substancji odżywczych, lub gdy żyjemy w rejonie, w którym selen występuje w mniejszym stężeniu w glebie. Pojawia się także przy przewlekłych biegunkach lub wymiotach, zapaleniu trzustki czy depresji.
Brak selenu w diecie, daje podobne objawy, jak niedobór jodu, prowadząc do rozwoju wola i objawów niedoczynności tarczycy. Może prowadzić to także do problemów z sercem i zwiększonego ryzyka zawału.
Nadmiar selenu jest także szkodliwy i daje takie objawy, jak:
-
problemy trawienne
-
problemy z poruszaniem się
-
zapalenie stawów
-
łysienie
-
próchnica
Selenoza to rzadka choroba, która występuje jedynie u osób, które w pracy zawodowej narażone są na częsty kontakt z tym minerałem. Naukowcom nie udało się potwierdzić, że stosowanie selenu w dużych dawkach jest przyczyną zatrucia, ale mimo to przy zastosowaniu go w dawce powyżej 900 mgc dziennie, mogą pojawić się pierwsze objawy przedawkowania.
Poważnym problemem na świecie jest zapewnienie odpowiedniej ilości selenu w paszach dla zwierząt – zarówno zbyt mała, jak i zbyt duża ilość tego pierwiastka, działa niekorzystnie na jego zdrowie.
Selen na zdrowie skóry głowy
Selen jest dostępny także w preparatach wspierających zdrowie skóry głowy, szczególnie przy łojotoku. Producenci często łączą go z siarką, dzięki czemu ograniczają aktywność komórek łojowych.
Moim zdaniem warto zastanowić się nad zwiększeniem ilości selenu w diecie. Na świecie panuje obecnie tendencja spadkowa i z każdym rokiem, mamy go coraz mniej.
Władze niektórych krajów (np Finlandii), zdecydowały się na wprowadzenie nakazu dodawania selenu do nawozów, by zapobiegać niedoborom.
Zobacz też:
