DIETA KETOGENICZNA-NOWE LECZENIE CHOROBY Alzheimera i Parkinsona

Czy dieta ketogeniczna, pomaga leczyć chorobę Alzheimera i Parkinsona?

Polacy należą do najszybciej starzejących się społeczności Unii Europejskiej. W roku 2010r. niemal 20% osób w naszym kraju przekraczało
60 r.ż. Również prognozy są niezachęcające – do roku 2030 liczba osób po 65r. ulegnie niemal podwojeniu.

Starzenie się organizmu dotyczy również naszych narządów wewnętrznych, co prowadzi do ujawnienia się wielu schorzeń. Szacuje się, że statystyczny senior cierpi z powodu 3, nawet 4 chorób przewlekłych. Są to głównie choroby cywilizacyjne (jak nadciśnienie i cukrzyca), oraz ich powikłania. Z wiekiem zmianom ulega również nasz mózg, a jego sprawność ulega stopniowemu pogorszeniu.

Jest to w pewnym stopniu normalnym zjawiskiem, jednak kiedy przybiera dynamiczny przebieg, a zaburzenia funkcji poznawczych utrudniają, a nawet uniemożliwiają samodzielne funkcjonowanie, mówimy o otępieniu.

Za blisko 50% przypadków otępienia odpowiedzialna jest choroba Alzheimera. Należy ona do chorób neuro-zwyrodnieniowych, w których w skutek różnych procesów dochodzi do, pogorszenia pamięci, a w późniejszym okresie również zaburzeń zachowania oraz depresji.

Jakie są pierwsze objawy choroby Alzheimera i Parkinsona?

Początkowo osoba taka zapomina gdzie położyła klucze, albo czy zamknęła drzwi. Takie sytuacje zdarzają się każdemu z nas. Jednak z czasem coraz trudniej przyswaja nowe informacje, nie potrafi sobie przypomnieć, jak powrócić do domu, nie rozpoznaje bliskich osób. W końcu staje się całkowicie niesamodzielna i zależna od swoich opiekunów.

W podeszłym wieku ujawniają się również inne choroby z tej grupy, w tym choroba Parkinsona. W niej do osłabienia procesów myślowych dochodzi później, jednak na pierwszy plan wysuwają się problemy z poruszaniem się, drżenie rąk, co również utrudnia prowadzenie normalnego trybu życia.

Gdzie tkwi problem?

Istota problemu w chorobach neurodegeneracyjnych, jak sugeruje nazwa, tkwi w samym mózgu. Jego powierzchowna warstwa – kora, to miejsce w którym zachodzą złożone procesy związane nie tylko z pamięcią, ale też mową, kojarzeniem faktów, ich analizą oraz nabywaniem nowych wiadomości – czyli procesem uczenia się. W chorobie Alzheimera dochodzi w nim do odkładania się blaszek amyloidowych, złożonych z nieprawidłowego białka – β-amyloidu. W rezultacie formowania tych złogów w mózgu powstaje proces zapalny, niszczący komórki nerwowe. Dlatego często w tym schorzeniu podaje się leki, które zmniejszają odczyn zapalny, oraz minimalizują zniszczenia w korze przez hamowanie powstawania wolnych rodników – przykładowo witaminy C i E.

Zobacz też: Olej, który wspiera pracę mózgu i dostarcza cennych składników

Nie mniej ważne są zmiany które zachodzą we wnętrzu neuronów. Można rzec, że zaczynają one „głodować”. Takie nowe spojrzenie na funkcjonowanie mózgu na poziomie metabolizmu komórek umożliwiło dopiero wynalezienie badań PET i podobnych, które ewoluowało od lat 70′.

Jak można leczyć chorobę Alzheimera i Parkinsona?

Tkanka mózgowa ma duże wymagania metaboliczne, gdyż należy do tych o największym zużyciu energii. Dlatego łatwo dochodzi do jej niedoborów. Powodem deficytu energii w neuronach jest fakt, iż potrafią one korzystać WYŁĄCZNIE z dwóch rodzajów „paliwa” – glukozy i ciał ketonowych, które dostarczane są drogą naczyń krwionośnych. W chorobie Alzheimera ukrwienie mózgu jest zmniejszone, głównie w korze mózgowej oraz hipokampie (w którym „mieści się” pamięć). Zatem komórki nerwowe nie dostają wystarczającej ilości „paliwa” do działania. Nowe badania ujawniają też, iż spada ich zdolność do wykorzystywania energii z tych źródeł – dlatego ich zapotrzebowanie wzrasta jeszcze bardziej.

To odkrycie pozwoliło na całkowicie nowe spojrzenie na leczenie otępienia. Jeżeli za rozwój objawów odpowiada brak energii, a mózg żywi się wybiórczo glukozą oraz ciałami ketonowymi, to należy mu ich dostarczyć. Lecz poziom glukozy we krwi powinien być utrzymywany na względnie stałym poziomie, gdyż jego zwiększenie jest nierozerwalnie związane z chorobami metabolizmu (w tym cukrzycą).

Dodatkowo wysoka ilość cukrów wcale nie poprawia funkcjonowania osób z chorobą Alzheimera – jak udowodniono jest wręcz przeciwnie. Poza tym zdolność do wykorzystywania glukozy przez mózg u tych osób jest mniejsza. Pozostaje nam zatem drugie, alternatywne źródło – ciała ketonowe.

Czym są ciała ketonowe i jak powstają?

Wytwarzane są w wątrobie z kwasów tłuszczowych wtedy, gdy uruchamiane są rezerwy energetyczne naszego organizmu – na przykład w trakcie głodzenia. Z komórek wątroby wędrują do krwiobiegu, skąd pobierane są przez wszystkie tkanki naszego organizmu – mięśnie, nerki, serce a także mózg.

Ten mechanizm pozwala nam wydolnie funkcjonować w trakcie wysiłku fizycznego czy w dłuższych przerwach między posiłkami. Ale ciała ketonowe mają też inną właściwość – chronią mózg przed starzeniem i jego skutkami! Okazuje się, że ten narząd u szczurów, które były karmione dietą o ograniczonej ilości kalorii nie tylko lepiej zużywa dostarczaną energię, ale również ma lepsze ukrwienie.

Dotyczyło to także kory i hipokampa, czyli najważniejszych struktur związanych z procesami poznawczymi, które w otępieniach ulegają zwyrodnieniu. Podobne procesy zaobserwowano też u ludzi.

Oczywiste jest, że nie można się „głodzić” w nieskończoność, gdyż nasze rezerwy w postaci tkanki tłuszczowej uległyby wyczerpaniu, co prowadziłoby do wyniszczenia. Możemy jednak „zmusić” naszą wątrobę do produkcji ciał ketonowych stosując odpowiednią dietę.

Dieta przy chorobie Alzheimera i Parkinsona.

W normalnych warunkach nasza wątroba preferuje pozyskiwanie energii z cukrów zamiast kwasów tłuszczowych. Jeśli jednak zmodyfikujemy proporcje tych substratów w naszym pożywieniu, będzie ona zmuszona wykorzystywać tłuszcze, a zatem – wytwarzać ciała ketonowe, a to zapewni nam dodatkową energię dla mózgu. Tak właśnie wygląda „dieta ketonowa”, w której zwiększona jest podaż kwasów tłuszczowych, a ilość cukrów jak najmniejsza. Jest to dieta uboga w węglowodany, za to bogata w białko i dobre tłuszcze.

Powiązane: Szczegółowo rozpisany jadłospis na dietę nisko-węglowodanową

Dieta indukująca powstawanie ciał ketonowych znana była już od lat 80′. Początkowo z dobrym skutkiem była wykorzystywana w leczeniu padaczki, jednak wkrótce okazało się, iż może mieć korzystny wpływ w innych chorobach neurologicznych – chorobie Parkinsona, po udarach oraz urazach mózgu. Dieta ketonowa nie tylko poprawia pamięć, ale również działa dobroczynnie na często obecne w niej zaburzenia zachowania oraz niepokój.

Ważnym źródłem energii stają się zatem kwasy tłuszczowe, przede wszystkim o średniej długości łańcucha (MCT – medium chain triglycerides), mające 8-10 atomów węgla w swojej strukturze. Po wchłonięciu z jelita są bowiem od razu przekazywane do wątroby, która wytwarza z nich ciała ketonowe.

Jakie jest najlepsze źródło kwasów MCT?

Bogatym źródłem MCT jest olej kokosowy. Zawiera ich on aż 60%, co trudno znaleźć w jakimkolwiek innym oleju. Przykładowo olej sojowy czy oliwa z oliwek zawierają niemal wyłącznie długołańcuchowe kwasy tłuszczowe (LCT – long chain triglycerides), posiadające powyżej 12 atomów węgla.

Ich metabolizm w wątrobie przebiega odmiennie. Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe są krótsze, przez co od razu zostają przetworzone na energię. Natomiast długołańcuchowe muszą najpierw zostać rozbite na mniejsze części, stąd chętniej gromadzone są jako „rezerwa” w tkance tłuszczowej – na czarną godzinę.

Zobacz też: Jak jeść więcej oleju kokosowego?

To zjawisko nie tylko tłumaczy dlaczego dzięki MCT z oleju kokosowego szybciej pozyskuje się energię, ale również czemu sprzyjają jej większemu wydatkowaniu. A to powoduje utratę masy ciała i jest wykorzystywane w leczeniu otyłości. W diecie ketogennej potrzebne jest 20 g MCT każdego dnia. Taką ilość zapewniają nieco ponad 2 łyżki stołowe oleju kokosowego (około 37 ml).

Z wątroby wytworzone z MCT ciała ketonowe są natychmiast transportowane wraz z krwią do mózgu. Z powodu zmniejszonego stężenia glukozy we krwi stają się głównym źródłem energii dla tkanki nerwowej. Ponieważ dieta ketonowa naśladuje „stan głodu” w naszym organizmie, ma takie same efekty ochronne dla mózgu jak wspomniane ograniczenie kalorii.

Fakty potwierdzające skuteczność diety ketogenicznej?

W pewnym badaniu obserwacyjnym, pacjenci z chorobą Parkinsona po otrzymaniu zaleceń mieli sami stosować ją w domu. Większości z nich udało się dotrwać do końca badania (które trwało 28 dni), a u tych, którzy wytrwali, zauważono zmniejszenie objawów o 43% (wedle Unified Parkinson’s Disease Rating Scale).

Natomiast dla chorych na Alzheimera ma dodatkowe znaczenie – nie tylko przyczynia się do polepszenia pamięci (w obiektywnych skalach klinicznych). Otóż jedno z ciał ketonowych – kwas β-hydroksymasłowy, zdaje się działać niczym lek, modyfikujący przebieg choroby.

Jak widać MCT, których bogatym źródłem jest olej kokosowy są nie tylko wartościowym dodatkiem w kuchni, ale również, dla niektórych, mogą stać się lekiem. Warto jednak pamiętać, że w chorobach neurozwyrodnieniowych najważniejsze jest ich zapobieganie.

Kiedy już wystąpią, ich skutki w dużej mierze są nieodwracalne, a terapia pozwala jedynie zmniejszać objawy. Niektóre czynniki ryzyka są niezależne od nas, jak obciążenie genetyczne czy wiek… Jednak na wiele z nich naprawdę mamy wpływ!

Nie chodzi wcale o stosowanie specjalistycznej diety ketonowej – w prewencji najważniejsza jest zbilansowana dieta i zdrowy styl życia.

Zobacz też: Dieta slow-carb, czyli dieta z mała ilością węglowodanów (zasady)

Jak zapobiegać chorobie Alzheimera i Parkinsona?

Oto kilka porad, które pozwolą zmienić Twoje życie i uchronić przed tymi schorzeniami.

1. Pamiętaj o kwasach tłuszczowych omega-3 i omega-6. Ich suplementacja jest konieczna, ponieważ nie potrafimy ich syntetyzować w naszym organizmie. Ważna jest ich właściwa proporcja. Idealna dla omega6:omega3 to 3-5:1. Obecna jest przykładowo w oleju konopnym czy oleju lnianym. Kwasy omega-3 są szczególnie cenne – mają właściwości przeciwzapalne i chronią przed rozwojem miażdżycy obniżając „zły cholesterol” LDL, a zwiększając „dobry” HDL.
2. Spożywaj żywność bogatą w antyoksydanty – obecne są np. w zielonej herbacie. Należą do nich również niektóre witaminy: C oraz E. Antyoksydanty zwalczają wolne rodniki, które przyspieszają starzenie się a także wywołują powstawanie mutacji w materiale genetycznym komórek, co powoduje powstawanie nowotworów.
3. Pamiętaj o codziennie porcji ruchu, przynajmniej 30 minut dziennie. To najlepszy środek chroniący przed starzeniem się. Dodatkowo wzmacnia nasze ciało i pozwala dłużej utrzymać sprawność. Wcale nie chodzi o intensywne uprawianie sportów czy ekstremalnych jego form. Wystarczy codzienny, 30 minutowy spacer – z domu do pracy czy sklepu. Poza tym zapobiega chorobom serca i naczyń, oraz polepsza ukrwienie. Dotyczy to również mózgu!
4. Nie jedz produktów przetworzonych i zawierających tłuszcze trans – właśnie one najbardziej zwiększają poziom cholesterolu i przyspieszają rozwój miażdżycy. Są one zawarte w „typowych” dla zachodniej cywilizacji produktach typu fast-food, ciastach, wyrobach cukierniczych. To najgorsze jedzenie na świecie, działa na nasz organizm jak trucizna, bo zatruwa go od wewnątrz.

Czy wiesz, że lekarze i badacze zwrócili uwagę na to, że do 2050 ilość chorych na Alzheimera może wzrosnąć do 15 milionów. Zmieniając teraz swoje nawyki żywieniowe, dietę i sposób życia możesz sprawić, iż nie staniesz się jedną z jej ofiar!